Labels duurzaamheid kleding

Veel duurzame kleding heeft een label welke garandeert dat de teelt van grondstoffen en de productie van textiel volgens vastgestelde normen gaat. Deze zogenaamde duurzaamheidslabels vergroten de herkenbaarheid en maken het voor de duurzaamheid bewuste consument eenvoudiger te kiezen. Vereiste is dat de consument op de hoogte is van deze verschillende labels en keurmerken. Er bestaan zelfs nep-labels, ook zijn er bedrijven die hun eigen duurzaamheidlabel creëren om zo een duurzaam imago uit te stralen. Kledingconsumenten kunnen zo vrij eenvoudig op het verkeerde been worden gezet. Het aantal duurzaamheidslabels  groeit en de inhoudelijke verschillen met betrekking tot de gestelde eisen en voorschriften lopen uiteen. Kledingkeurmerken die naar onze idee het meest voor mens en milieu betekenen zullen we hier noemen.

• Global Recycled Standard; Textiellabel die garandeert dat minimaal 50% van het product uit gerecycleerd materiaal bestaat.
• Fair for Life; Keurmerk met voorschriften ten aanzien van milieu en arbeidsvoorwaarden.
• Europees Ecolabel; Heeft richtlijnen voor sociale voorwaarden en milieuaspecten.

De Global Organic Textile Standard (GOTS)

De Global Organic Textile Standard (GOTS) is een internationale standaard in de textielindustrie die garandeert dat arbeidsomstandigheden volgens het verdrag van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) worden gehanteerd. Tevens stelt het strenge eisen aan de gebruikte grondstoffen deze moeten op milieuvriendelijke wijze zijn verkregen. Het GOTS-Label wordt internationaal aangeduid als toonaangevende normering met betrekking tot sociaal en ecologische aspecten.

Sociale voorwaarden

Uitgangspunt voor de sociale voorwaarden zijn de basisprincipes volgens de normen van de ILO (Internationale Arbeidsorganisatie). Deze in 1919 opgerichte organisatie is onderdeel van de Verenigde Naties en gericht op het verbeteren van arbeidsomstandigheden wereldwijd.

In deze sociale voorwaarden zijn de algemene bepalingen vastgelegd met betrekking tot verbetering van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers. De toepassing ervan garandeert naleving van internationaal geaccepteerde arbeidsnormen en mensenrechten. De overeenkomsten en verdragen bevatten de onderstaande onderdelen.

• Vrijheid van vereniging en vakbond
• Veiligheid en hygiëne
• Vrij verkozen arbeidsovereenkomst
• Toepassen minimum leeftijd, kinderarbeid verboden
• Regelmatig werkschema met billijke werktijden
• Acceptabele beloning
• Gelijke rechten man en vrouw, geen discriminatie
• Menswaardige behandeling

Milieuvoorwaarden

Het proces van textielverwerking moet aan een aantal milieucriteria voldoen, deze basisvereisten definiëren ecologische richtlijnen volgens de International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM). Deze Internationale organisatie is een overkoepelend orgaan die zich wereldwijd inzet om de Biologische landbouw te bevorderen. Voor verwerking en productie moeten in alle stadia aan de volgende milieueisen worden voldaan:

• Chemische (hulp)stoffen moeten biologisch afbreekbaar zijn en niet giftig
• Hulpstoffen (Appreteermiddelen) met zware metalen beperken
• Adequate afvalscheiding
• Zuivering van afvalwater
• Chloorbleking is verboden
• Kleurstoffen mogen geen carcinogene bevatten
• Papierproducten zijn FSC, PEFC gecertificeerd
• Verpakkingen zijn vrij van PVC

Het GOTS-label

Om in aanmerking te komen voor het GOTS-label moet de kleding geproduceerd en gecertificeerd zijn volgens de geldende normen. Er bestaan twee categorieën van het GOTS label en dit heeft in hoofdzaak met het percentage biologische katoen te maken. 

- Het GOTS label “Biologisch” heeft 95% gecertificeerde biologische vezels en 5% synthetische of niet-biologische vezels. Op dit label staat geen percentage aanduiding vermeldt.

- Het GOTS Label “ %X” heeft 70% gecertificeerde biologische vezels en 30% niet biologisch en maximaal 10% synthetische vezels.

Fairtrade Textile Standard and Programme

Binnen het segment duurzame kleding kennen we ook nog de zogenaamde FairTrade International. Deze non-profit organisatie was voorheen in handen van de stichting Max Havelaar en ging in 2021 verder  onder de naam Fairtrade Nederland. Het FairTrade Label richt zich voornamelijk op eerlijke handel  waarbij een kostendekkende minimumprijs aan de producerende boeren wordt gegeven. Alhoewel het Fair Trade Label duurzame productie stimuleert is biologische productie geen vereiste om voor het keurmerk in aanmerking te komen. Als de boeren reden hebben bestrijdingsmiddelen te gebruiken worden ze daarin niet gehinderd. Voor veel kleine boeren is het een te grote investering om aan zware milieueisen te voldoen. En het zijn juist de kleine boeren waarop het keurmerk zich focust. Doordat FairTrade Kleding op het gebied van biologische productie enigszins achterblijft in tegenstelling tot organisaties als GOTS (Global Organic Textile Standard) waar duurzaamheid en arbeidsvoorwaarden even zwaar wegen. Fair Trade stelt onder meer de volgende eisen:

• Vaststaande prijs voor geleverd product
• Verplicht lidmaatschap van coöperatie
• Beperkt gebruik kunstmest en bestrijdingsmiddelen
• Adequate afvoer afval en afvalwater

Fairtrade Textile Standard

Ligt het zwaartepunt van FairTrade Cotton meer zoals de merknaam al doet vermoeden bij eerlijke handel en eerlijke lonen. Daarnaast is er het Fairtrade Textile Standard Label. Waar het keurmerk Fairtrade Cotton voor de producerende boeren bedoeld is richt het Fairtrade Textile Standard Label zich op arbeidsvoorwaarden in de textielindustrie. Deze norm is bedoeld voor de arbeiders werkzaam in de textielateliers en omvat de volgende componenten:

• Werkplek moet veilig en gezond zijn
• Vrijheid van vakbond en vereniging
• Fatsoenlijke werktijden en leefbaar loon
• Mogelijkheid tot educatie en training
• Bedrijfsstoffen mogen geen gezondheidsrisico vormen

Kritiek op het FairTrade label

Critici benadrukken de lage standaards die het keurmerk hanteert ten aanzien van de voorwaarden om het keurmerk te mogen voeren.  Een onderzoeker verbonden aan de universiteit Wageningen concludeert na jarenlang onderzoek dat arbeiders en boeren weinig tot niet hebben kunnen profiteren van certificering. Er wordt ook over gesproken dat enkel boeren die over voldoende financiële middelen beschikken in staat zijn een FairTrade keurmerk te bemachtigen. Het zou volgens sommigen teveel  een feel good label en marketing tool zijn.Duurzamekleren.com neemt geen stelling in deze kwestie en juicht elk initiatief toe die bijdraagt aan milieubewuste productie en een goed werk en leefklimaat.

SA8000 Certificering

SA 8000 is een algemeen erkende standaardisatie ontwikkeld door Social Accountability International (SAI) die betrekking heeft op algemene arbeidsomstandigheden en toepasbaar is op alle sectoren van het bedrijfsleven. De normering is ondermeer gebaseerd op basisverdragen van de International Labour Organization welke tot stand is gekomen in overleg met bedrijven , vakbonden en non-gouvernementele organisaties. Het controleert tevens of de werkomstandigheden niet in strijd zijn  met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het VN verdrag Rechten van het kind. Het zijn niet alleen de rechtstreeks gecertificeerde bedrijven die zich aan de SA8000 standaardisatie moeten houden dit geldt voor alle schakels in de productieketen. Dus ook de onderaannemers en toeleveranciers zijn verplicht deze richtlijnen te volgen.

Deze internationale SA8000 normen hebben betrekking op vastgestelde voorschriften ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen en bestaan uit de volgende onderdelen:

• Veiligheid
• Discriminatie
• Loon
• Werktijden
• Kinderarbeid
• Lidmaatschap vakbond
• Dwangarbeid
• Gezondheid
• Managementsysteem

Onafhankelijke toetsing van de SA8000 norm

De Social Accountability International (SAI) heeft de controle op naleving van de gestelde regelgeving uit handen gegeven aan de Social Accountability Accreditation Services (SAAS), dit was in het verleden onderdeel van SAI maar is sinds 2007 een zelfstandige organisatie. Organisaties en bedrijven die een SA8000 certificering hebben conformeren zich aan de voorschriften die de standaardisatie voorschrijft.